"There is no world without Verona walls,
But purgatory, torture, hell itself.
Hence-banished is banish'd from the world,
And world's exile is death."
William Shakespeare, Romeo & Juliette (ca. 1595).
Muren hebben in het huidige debat vooral een negatief imago waarbij ze steevast symbool van een onvrije samenleving zijn. Zie bijvoorbeeld het populaire BNN-programma De Muur waarin de reporter herhaaldelijk met verbazing op vele muren reageert met: ‘Maar het is 2018!?’
Diezelfde optiek komt naar voren in een publicatie als: ‘De wereld telt weer meer (zinloze) grensmuren.’ De opening statements illustreren het oordeel van de auteur: ‘Grensbarrières bieden geen bescherming. En ze nemen reële dreigingen niet weg. Toch worden het er steeds meer.’
Ook de verhitte discussie over de muur van Trump past in dit beeld evenals het ageren tegen muren en murenbouwers in populairwetenschappelijke verhalen zoals blijkt uit het artikel ‘Border Walls are Symbols of Failure.’
Kortom, de algemene opvatting lijkt dat welkdenkende mensen niet vóór muren kunnen zijn.
Gezien het recente verleden hoeft dit negatieve imago van muren niet te verbazen. Schrijnende voorbeelden zoals de Berlijnse muur en de complexe situatie in Israël dragen niet aan een positief beeld van muren bij. Eerder illustreren zij dat deze techniek in moreel en democratisch opzicht problematisch is.
Historisch en filosofisch is het evenwel de vraag of het hier niet om atypische gevallen gaat. Laat ik daarom de vraag stellen wat een muur eigenlijk is of doet. Om deze vraag te beantwoorden bevat dit stuk een historische verkenning van stadsmuren in relatie tot burgerschap. De uitdaging is of er aan deze objecten ook positieve kanten zitten en of we die ons anno 2019 nog wel kunnen voorstellen. In elk geval leidt het grote succes van deze vroege uitvinding – een succes dat zich niet alleen aan de vele concrete bouwwerken maar ook aan hun rol in de maatschappelijke verbeelding laat aflezen – in historisch opzicht tot een legitieme vraag.
