Zicht op een ruimere wereld. De avonturen van Kuifje als getekende mythologie

Zicht op een ruimere wereld. De avonturen van Kuifje als getekende mythologie

Gabriël van den Brink
13/11/19

Gabriël van den Brink

Laat ik om te beginnen erkennen dat de verhalen van Kuifje in mijn jeugd een grote rol hebben gespeeld. Dat heeft alles te maken met de manier waarop ik opgegroeide: in een landhuis omgeven door bossen, akkerland en heidegebieden op behoorlijke afstand van het dorp waar ik naar de basisschool ging. Onze buren waren merendeels boeren met wie wij – kinderen uit een gezin waarvan de vader kunstschilder was – zelden contact hadden. Zo leefden wij aan de rand van de samenleving. Wat er maatschappelijk speelde kregen we nauwelijks mee. Laat staan dat we enig idee hadden van andere samenlevingen of van de vraag hoe het leven er op andere continenten uitzag. Maar we hadden wel een hele stapel Kuifjes in huis! We lazen en herlazen alle verhalen van de jonge reporter die, eerst met zijn hond Bobby en in latere albums met kapitein Haddock en professor Zonnebloem, in vreemde gebieden de meest fantastische avonturen meemaakte. We kwamen zodoende in de wereld van China, Latijns-Amerika, het Midden-Oosten en Tibet terecht. We maakten als jonge lezers zelfs een reis naar de maan, vele jaren voordat de Amerikanen er in 1969 met succes wisten te landen. Daarbij was van beslissend belang dat deze verhalen niet alleen uit tekst bestonden maar vooral uit tekeningen die een geloofswaardig beeld van andere culturen en werelddelen gaven. Want hoe zeer de verhalen van Kuifje ook het product van (en een stimulans voor) de menselijke fantasie waren, met zijn tekeningen leek Hergé een haast filmische vorm van realisme na te streven. Bovendien had hij, zoals later aangetoond is, de gewoonte om zich goed te documenteren waardoor het lezen van zijn boeken ook iets van antropologisch veldwerk kreeg. Hoe het ook zij: via Kuifje kon ik in mijn jeugd met uiteenlopende landschappen, volkeren en culturen kennis maken terwijl ik in werkelijkheid nooit verder dan het naburige Eindhoven kwam. Dat is één van de vele functies die verbeelding vervult.